ԵՊԲՀ. Ախտաֆիզիոլոգիայի ամբիոնը 95 տարեկան է.

2019-ը հոբելյանական է Երևանի պետական բժշկական համալսարանի այն ամբիոնների համար, որոնք իրենց գործունեությունը սկսել են դեռևս Երևանի պետական համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում՝ 1924 թվականին։ Դրանցից մեկի 95-ամյա հոբելյանի առիթով է մեր զրույցները ախտաֆիզիոլոգիայի ամբիոնի պրոֆեսոր, նույն ամբիոնի նախկին վարիչ Գրիզելդա Նավասարդյանի և ամբիոնի վարիչ Սամվել Ավետիսյանի հետ, ովքեր մեծ ներդրում ունեն ամբիոնի կայացման և զարգացման գործում։

Պատմական ակնարկ

Ախտաբանական ֆիզիոլոգիայի ամբիոնը ղեկավարել են բժշկական համալսարանի երախտավորներ Լ․ Գ․ Ճգնավորյանը, Շ․ Մ․ Շուբենկոն, Ի․ Ռ․ Բախրոմեև, Ա․ Ա․ Սարգսյանը, Ս․ Ս․ Բադալյանը , Ս․ Հ․ Խաչատրյանը, Գ․ Ա․ Նավասարդյանը, Ա․ Ս․ Գրիգորյանը, Ս․ Ա․ Ավետիսյանը։ Գործունեության վաղ շրջանում և հետագա տարիներին ամբիոնում ուսումնասիրվել են նյարդային համակարգի տարբեր ֆունկցիոնալ վիճակներում օրգանիզմի փոխանակության տեղաշարժերի, սրտի և անոթների անընդմեջ գործունեության, ներզատական գեղձերի փոխկապակցվածության և այլ հարցեր։

Իմ հարցերին ի պատասխան զրուցակիցներս ներկայացրին ամբիոնի գործունեության և իրենց մասնագիտության հանդեպ ունեցած վերաբերմունքը։

Գրիզելդա Նավասարդյան - Ախտաֆիզիոլոգիան բժշկության տեսական հիմքն է, մայրենին, ուսանողին սովորեցնում է մտածել: Գիտելիքը հենց այնպես չէ, գիտելիքը հիշողության, դատողության, եզրակացության գալու կոմպոնենտ է, ախտաֆիզիլոգիան երեքին էլ մասնակցում է: Մեր դասավանդման ուղղությունն այդ մոտեցմամբ էր ընթանում, ինչը մենք փորձում ենք պահպանել:

Եթե չիմանանք որտեղից ենք գալիս, մենք չենք կարող իմանալ, թե որտեղ ենք գտնվում և ուր պետք է գնանք: Սերունդների մեջ պետք է ներդաշնակություն լինի, անջրպետ պետք չէ։ Բացի ամբիոնի հիմնադիր երախտավորներից, մեծ սիրով եմ հիշում իմ ժամանակակիցներին և ամբիոնի պատմության մեջ ներդրում ունեցած երախտավորներին:

Պատիվ ունեմ նրանց անունները թվարկել՝ Սուսանա Բադալյան, որին իմ իսկական ուսուցիչն եմ համարում, Էլիզա Աթաջանյան, Սահակ Խաչատրյան, Պետրոս Սիմավորյան, Աշոտ Մամիկոնյան, Մարիետա Մարտիրոսյան, Գեորգի Ադամյան, Աիդա Ղազարյան, Ռոզա Երիցյան, Լենա Մարտիրոսյան, Արմինե Պապյան, Վարդուհի Խաչատրյան, և այլք, ովքեր իրենց ներդրումն ունեն ամբիոնի կայացման գործում, ոչ միայն գիտելիքներով, այլև վարքով: Կրթության մեջ շատ կարևոր է բարեվարքությունը, օր օրի համոզվում եմ՝ ովքեր երբևիցե բարեվարքության մեջ շեղումներ են թույլ տվել, նրանք չպետք է աշխատեն բուհում:

Անդրադառնալով ամբիոնի գիտական գործունեությանը՝ կնշեի, որ մշտապես միջազգային հարթակում ակտիվ ենք եղել, ներկայացել բազմաթիվ զեկուցումներով, փորձի փոխանակությամբ: Ինձանից առաջ ամբիոնի գիտական հիմնական ուղղվածությունը եղել է բերանի խոռոչի փոփոխությունները՝ մարսողության կարգավորման վերաբերյալ, այնուհետև՝ օրգանիզմի սահմանային վիճակների և վերակենդանացմանը: Ներկայում՝ սակավաշարժության ազդեցությունը օրգանիզմի վրա: Իմ համոզմամբ՝ քրոնիկ սակավաշարժության պայմաններում, որը ժամանակակից մարդու համար կարևոր ռիսկի գործոն է, նկատելի ազդեցություն ունի հաղորդակցման, ունակությունների, սոցիալական գործունեության որակի վրա: Այդ ուղղությամբ են տարվում թեմայի շրջանակում կատարվող փորձարարական հետազոտությունները:

Սամվել Ավետիսյան- Ամբիոնի հիմնական ավանդույթն է՝ բոլորը՝ մեկի, մեկը՝ բոլորի համար: Մեր աշխատողները բազմաֆունկցիոնալ են, ուսումնական գործընթացին վերաբերող ցանկացած գործ կարող են անել հավասարաչափ լավ, շատ լավ թիմ է ձևավորված: Ամբիոնում խառնակչություն անելը անհնար է, համերաշխ են, կան մեծի ու փոքրի հստակ հարաբերություններ, փոխօգնության գաղափարը միմյանց հանդեպ շատ բարձր է: Ունենք բազմաթիվ ավանդույթներ, օրինակ՝ ձմեռը պետք է խաշ ուտենք, նոր ուսումնական տարին սկսելիս պետք է միջոցառում անենք, ուսումնական գործընթացն ավարտելիս պարտադիր հավաքվում ենք և «սարսափած» արձանագրում, թե ինչ ծանրաբեռնվածության միջով ենք անցել: Ավանդույթ է նաև այն, որ այսօրվա կազմի մոտ 90 տոկոսն անցել է ուսանողական խմբակի միջոցով, մի դարբնոցի, որտեղ թրծվում են հետազոտող-մասնագետներ:

Ամբիոնականների միջև վեճեր ու տարաձայնություններ լինում են, բայց մի տարբերությամբ՝ հօգուտ ամբիոնի լավ գործունեության և առաջընթացի։

Ամբիոնի կայացման գործում մեծ դեր են ունեցել Սահակ Խաչատրյանը, Ասատուր Սարգսյանը, թռիչքային և որակային փոփոխության՝ հին մտածողությունից դեպի նորը՝ հարցում մեծ դերակատարում է ունեցել Գրիզելդա Նավասարդյանը : Մեր դոցենտների մեջ շատ լավ մարդիկ ենք ունեցել, շատ լավ դասախոսներ, որոնց ձեռքի տակ եմ ես մեծացել: Պարտադիր չէ ունենալ գիտական կոչում, աստիճան, որպեսզի ներդրում ունենաս, պետք չէ, ֆուտբոլի լեզվով ասած, բոլորը Մեսսի լինեն, որովհետև երբ Մեսսին գոլ է անում միևնույն ժամանակ դարպասապահն իր գործն է անում, մյուսներն՝ իրենց: Այսինքն կան մարդիկ, որոնք իրենց անընդհատ աշխատանքով ամրապնդում են ամբիոնը, ես կարող եմ դասախոսական կազմից էլ ներքև իջնել, անգամ հավաքարարն իր դերն ունի: Համաձայնեք ինձ հետ, եթե ես առավոտյան գայի և սենյակը գտնեի փոշու ու կեղտի մեջ կորած, ապա օրս չէր կարող նյարդային չսկսվել:

Ամբիոնի զարգացման հեռանկարների և գիտական գործունեության մասին կնշեի, որ նախատեսում ենք նոր ձեռնարկներ և դասագրքեր կազմել: Այս տարի լույս կտեսնի «Ախտաբանություն» դասագիրքը, որն իր տեսակով եզակի է, հայերենով առաջինն է , կլինի պատրաստ նաև ստոմատոլոգիական ֆակուլտետի «Ախտաֆիզիոգիա» դասագիրքը, երկու ուսումնական ձեռնարկներ։ Դանդաղ, բայց հետևողականորեն իրագործում ենք մեր նպատակները: Ամբիոնը շարունակելու ենք համալրել երիտասարդ կադրերով, կան ծրագրեր, որոնք մենք փորձում ենք իրագործել ոչ միայն մեր, այլ կլինիցիստների և կլինիցիստ օրդինատորների ուժերով: Ըստ իս՝ ախտաֆիզիալոգիան միշտ կլինիկական է:

Շատ եմ կարևորում նաև համագործակցությանը թե՛ ԵՊԲՀ գրեթե բոլոր ստորաբաժանումների, թե՛ միջազգային ասպարեզում՝ ախտաֆիզիոլոգների միջազգային ընկերակցության հետ:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ